Onderzoeksagenda 2024/2025
De Rekenkamer Westerkwartier heeft voor de onderzoeksagenda 2024-2025 onderwerpen opgehaald bij de fracties (schriftelijke uitvraag). De verzamelde onderwerpen zijn daarna in het Presidium besproken om te komen tot een duiding en prioritering van mogelijke onderzoeksonderwerpen.
In de bijlage bij deze agenda vindt u de groslijst die bestaat uit onderwerpen die door drie fracties zijn aangedragen. In het overleg met het Presidium waren alle fracties aanwezig. In deze onderzoeksagenda selecteert de Rekenkamer een aantal onderzoeksonderwerpen.
Voor deze onderzoeken start de Rekenkamer een vooronderzoek, waarna de Rekenkamer een definitief besluit neemt over het start van het onderzoek en de insteek van het onderzoek. De keuze voor en de voortgang van onderzoeken worden daarna afgestemd met de klankbordgroep uit de raad, waarmee de Rekenkamer tweemaal per jaar een overleg heeft.
Selectiecriteria
Bij het kiezen van onderwerpen hanteert de Rekenkamer Westerkwartier de volgende criteria:
De Rekenkamer Westerkwartier hanteert selectiecriteria. Deze criteria (in willekeurige volgorde) zijn niet cumulatief en bieden een richtsnoer bij het kiezen van onderwerpen voor in het onderzoeksprogramma.
- het onderwerp dat wordt onderzocht, heeft aantoonbaar maatschappelijke gevolgen; het gaat niet over incidentele gebeurtenissen; het onderzochte beleid heeft een duurzaam karakter en raakt burgers;
- het gaat over een onderwerp dat behoort tot de taken van de gemeente; het gemeentebestuur is politiek en/of juridisch aanspreekbaar voor haar optreden op het betreffende terrein;
- er is sprake van twijfel over de doeltreffendheid, doelmatigheid en/of rechtmatigheid;
- op het betreffende terrein doen zich één of meer risico’s voor;
- het gemeentebestuur kan het onderzochte beleid bijstellen; het moment van rapporteren stelt de gemeenteraad in staat de uitkomsten mee te nemen bij kaderstellende besluiten; het onderzoekt leidt tot nieuwe inzichten en heeft een leereffect;
- de omvang of groei van de uitgaven voor het onderwerp zijn aanzienlijk; het onderwerp werd nog niet eerder grondig onderzocht; het onderwerp staat niet gelijktijdig ook op het programma van het interne doelmatigheidsonderzoek;
- de verdeling over de organisatieonderdelen en beleidsterreinen wordt weerspiegeld in een evenwichtige keuze van de te onderzoeken
Onderzoeksagenda 2024-2025
Onderzoek in samenwerking
DOEMEE Onderzoeken
In 2024 doet de Rekenkamer Westerkwartier mee aan het DOEMEE onderzoek van de NVRR naar de Energiebesparingsplicht bij bedrijven. In aanvulling daarop werkt de Rekenkamer Westerkwartier mee aan het provinciale onderzoek naar het toezicht op en de handhaving hiervan. Dit aanvullend onderzoek wordt uitgevoerd door de Noordelijke Rekenkamer en gebruikt de uitkomsten van het DOEMEE onderzoek en voegt daar meer effectonderzoek aan toe.
Ook in 2025 zijn we voornemens mee te doen aan het DOEMEE onderzoek dat de NVRR opstart. Het is een efficiënte manier om de gemeente Westerkwartier te kunnen vergelijken met andere gemeenten in Nederland.
Democratische legitimiteit RES
In 2024 doet de Rekenkamer Westerkwartier mee aan het samenwerkingsonderzoek van de Noordelijke Rekenkamer naar de democratische legitimiteit van de RES. Het is een vervolg op het eerdere onderzoek: Regionale democratie vergt energie. Voor de RES moet een voortgangsrapportage of herijking gemaakt worden. De onderzoeksvraag die centraal staat is: Op welke wijze borgden de gemeenten de democratische legitimiteit van de Regionale Energiestrategie 1.0 en hoe borgen zij de democratische legitimiteit van het proces ná de RES 1.0 ?
Lopend onderzoek
In 2024 rond de Rekenkamer het onderzoek naar de effecten van de herindeling in een aantal beleidsonderwerpen af. Dit onderzoek voert de Rekenkamer zelf uit. De Rekenkamer gaat de effecten voor inwoners en organisatie vergelijken op 4 beleidsonderwerpen, twee waarbij er inmiddels nieuw beleid is geformuleerd en twee onderwerpen waarbij dat niet is gedaan. Wat is er voor de uitvoerders van het beleid veranderd? En wat voor de inwoners?
Ook het onderzoek naar het voorliggende veld wordt in 2024 afgerond. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Zorgfocuz en de centrale vraag is: hoe functioneert het voorliggende veld van de gemeente Westerkwartier? Het onderzoek levert een startfoto op van het voorliggend veld, dat door raad en organisatie gebruikt kan worden om de uitvoering van het nieuwe beleid sociaal domein inkleuring te geven.
Op te starten onderzoek
Uit de groslijst die is aangedragen door de fracties heeft de Rekenkamer Westerkwartier de onderwerpen die het college gaat onderzoeken uitgefilterd. Het is niet nodig en niet verstandig om dubbelop te werken. De onderwerpen die overblijven zijn in te delen in onderwerpen met:
- aandacht voor organisatie/bedrijfsvoering;
- aandacht voor kwaliteit van processen/stukken in het besluitvormingsproces;
- aandacht voor beleid;
- gericht op leren voor de toekomst;
- gericht op evalueren.
Ook kunnen de aangedragen onderwerpen onderscheiden worden in groot/breed/abstract of juist smal en praktisch. De rekenkamer heeft daarbij een voorkeur voor meer gerichte en praktische onderwerpen waarbij het burgerperspectief aan de orde is.
De Rekenkamer heeft uit deze onderwerpen twee onderwerpen geselecteerd om een onderzoek op te starten.
Armoedebeleid
De gemeente Westerkwartier bestaat sinds 2019. Daardoor kon de Rekenkamer tot nu toe nog maar weinig effectonderzoek doen. Vlot na de herindeling is de gemeente gaan werken met een andere aanpak om de levenskwaliteit van mensen in armoede te verbeteren. De eerste effecten daarvan zouden nu zichtbaar kunnen zijn. In het onderzoek wil de Rekenkamer bekijken of de ingezette koers de effecten heeft opgeleverd die vooraf waren verwacht. De Rekenkamer is met name nieuwsgierig naar de doeltreffendheid van de aanpak en ziet dit als een onderwerp dat veel impact heeft op inwoners.
Sportfaciliteiten
Voor een tweede thema kiest de Rekenkamer voor de spreiding en kwaliteit van sportfaciliteiten in de gemeente Westerkwartier. Regelmatig zijn er nieuwsberichten over het mogelijk moeten sluiten van voorzieningen als zwembaden en sporthallen. Specifiek in de gemeente Westerkwartier lezen we berichten over hoe moeizaam het is voor dorpen om MFC’s te onderhouden en in stand te houden. Hoe staat het ervoor met de aanwezigheid, kwaliteit en toekomstbestendigheid van de sportfaciliteiten in de gemeente Westerkwartier? Het gaat daarbij om voorzieningen als sportvelden, sporthallen, zwembaden en het faciliteren van sportverenigingen. De Rekenkamer ziet dit als een onderwerp dat inwoners direct raakt en waar mogelijk risico’s zijn als het gaat om de doelmatigheid op de langere termijn.
Woonbeleid
Wonen is een actueel thema. Er is een groot tekort aan woningen, maar ook een groot tekort aan ruimte om woningen te kunnen bouwen (beschikbaarheid grond en stikstof grenzen). Rond wonen zijn er zowel maatschappelijke initiatieven als projectontwikkelaars actief wat het een ingewikkeld krachtenveld maakt voor de gemeente. De gemeente Westerkwartier heeft een woonvisie opgesteld en is nu in het proces van het opstellen van woonplannen per kern. Dat doet de gemeente samen met de inwoners en het roept veel reacties op in de samenleving. De Rekenkamer is benieuwd of met deze werkwijze de doelen die de gemeente zichzelf had gesteld ook worden bereikt.
Planning onderzoeken Rekenkamer
| Onderzoek | Planning oplevering |
| DOEMEE 2024 Energiebesparing | vierde kwartaal 2024 |
| Aanvulling toezicht Energiebesparing | vierde kwartaal 2024 |
| Democratische legitimiteit RES | vierde kwartaal 2024 |
| Herindeling | vierde kwartaal 2024 |
| Voorliggend veld | vierde kwartaal 2024 |
| Effecten armoedebeleid | derde kwartaal 2025 |
| Sportfaciliteiten | vierde kwartaal 2025 |
| Wonen | eerste kwartaal 2026 |
| DOEMEE 2025 | vierde kwartaal 2025 |
Groslijst
GroenLinks
- Schouw openbare ruimte - Hoe kan het dat de beleving van de inwoners niet altijd aansluit bij de resultaten van de schouw.
- Leefbaarheid -Evaluatie van het effect en de inzet van de dorpenfunctionarissen en leefbaarheidsadviseurs
- Bereikbaarheid - Het behoud van het openbaar vervoer is van groot belang voor de leefbaarheid. Welke lobby mogelijkheden zijn er en worden die voldoende benut?
- Toekomst zwembaden - We zouden graag meer inzicht willen in de kosten en toekomstmogelijkheden van de zwembaden in onze gemeente.
- Vergrijzing - Wat zijn de gevolgen van vergrijzing voor het gemeentelijk beleid. Zijn we voldoende klaar voor de toekomst?
- Fietsbeleid - Worden fietsers in onze gemeente voldoende gefaciliteerd? Denk aan fietsveiligheid, fietsstallingen bij sporthallen, winkelcentra en stations. Ook de komst van meer elektrisch fietsvervoer vraagt misschien om aanpassingen in de openbare ruimte even als de aandacht voor de verschillende leeftijdsgroepen.
- Betrekken afgehaakte/afgescheurde inwoners - De basis op orde: het begin van een antwoord op de Atlas van Afgehaakt Nederland | Wetenschappelijk Bureau GroenLinks Wetenschappelijk Bureau Groenlinks
- Inzet ervaringsdeskundigen - Wordt er in de breedte van (uitvoering en ontwikkeling) het beleid voldoende gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigen?
- Corona - Wat hebben we geleerd van deze periode?
- Cultuur - ?
Sterk Westerkwartier
- Ondermijning
- Complexe Interbestuurlijke Samenwerking
- Inkoopbeleid
VVD
- In hoeverre wordt de personeelswerving/personeelsbeleid voldoende vormgegeven? Hebben we voldoende grip op de personeelsruimte m.b.t. openstaande vacatures, invulling van kerntaken, et cetera.
- Worden alle instrumenten in het kader van Ondermijning voldoende gebruikt door de gemeente Westerkwartier? Denk aan de APV, Bibob, et cetera.
- Stelt de Perspectiefnota, Bestuursrapportage en de Begroting op relevante informatieniveau en qua vormgeving de Raad voldoende in staat om de controlerende taak en/of het budgetrecht in voldoende mate te hanteren?
- Zijn de raadsvoorstellen van voldoende kwaliteit? Denk aan: zijn de bestemmingsplannen, omgevingsplannen van voldoende kwaliteit.
- Is het Westerkwartier voldoende op het spoor voor de volledige implementatie en werkwijze van de Omgevingsvisie?
- Armoedeval in de gemeente Westerkwartier; de minimaregelingen.
- Subsidiestromingen.
- Proces & Inhoud over de komst van een nieuw gemeentehuis/huisvesting organisatie.
- Sturing van de gemeenteraad op beleidsvisies. Zijn ze concreet, afrekenbaar, haalbaar, uitvoerbaar, financieel/tijdsplanning/bemensing, et cetera.
- Wordt de betaalbaarheid/financiële consequenties van individuele raadsvoorstellen voldoende in kaart gebracht voor de gemeenteraad? Denk bijvoorbeeld aan onderzoeken — de kosten van externe inhuur voor lopende onderzoeken in de gemeente doordat intern niet de kennis aanwezig is om die onderzoeken zelf uit te voeren/intenties om te onderzoeken. Welk financieel gevolg heeft een dergelijk raadsbesluit?