Jaarverslag Commissie Bezwaarschriften 2020

Met genoegen biedt de commissie bezwaarschriften van de gemeente Westerkwartier haar tweede jaarverslag aan. Feitelijk is het ons eerste volledige jaarverslag, omdat in 2019 nog zaken zijn afgehandeld door de commissies van de oude gemeenten. Dat verklaart deels ook het verschil tussen het aantal behandelde zaken in 2019 en 2020.

Onze commissie brengt advies uit over bezwaren die zijn gericht tegen besluiten van de raad, het college en de burgemeester, met uitzondering van belastingbesluiten. Het bestaan van de commissie vindt zijn grondslag in de Algemene wet bestuursrecht.

Als een belanghebbende het niet eens is met een besluit, biedt de bezwaarprocedure de mogelijkheid van een herbeoordeling van het besluit. In de gemeente Westerkwartier gebeurt deze herbeoordeling door een externe commissie die bestaat uit onafhankelijke, kundige leden.

De commissie kijkt naar het volledige dossier. Tijdens een hoorzitting krijgt de bezwaarde de gelegenheid om het bezwaar mondeling toe te lichten en de gemeente om de beslissing nog eens uit te leggen. Als alle relevante informatie verzameld is, komt de commissie tot een advies.

Bij een bezwaarprocedure gaat het om een volledige herbeoordeling van het besluit. De commissie bezwaarschriften fungeert daarbij als deskundig adviesorgaan en is dus geen politiek orgaan. Deze procedure past in het juridische kader van de Algemene wet bestuursrecht. Daarin liggen tegelijkertijd ook de beperkingen die regelgeving en jurisprudentie met zich mee brengen. In de praktijk geven we het college soms overwegingen ten overvloede mee als ons dat geraden voorkomt. Daarmee ligt de weg open om lessen te leren voor de toekomst.

Los van de formele bezwaarprocedure staat het een gemeente overigens vrij om ook andere methoden tot oplossing te hanteren (bijv. mediation of overleg in enigerlei vorm).

Samenstelling van de commissie

De commissie bestaat uit:

• mevrouw mr. J.P. Schrale-Oranje, voorzitter;
• de heer mr. H.A. Vriezema, vicevoorzitter;

en de leden:

• mevrouw mr. J. Wiersma-Veenhoven;
• de heer mr. J.P. Ketelaar;
• mevrouw mr. drs. I.A.M. van Boetzelaar-Gulyás;
• mevrouw mr. Y. Meijer; en
• de heer mr. M.J. Muller.

Er wordt steeds in wisselende samenstelling gewerkt, waarbij er ook sprake is van roulerend voorzitterschap. De commissie wordt ondersteund door 3 ambtelijke secretarissen, die evenzeer rouleren. De agenda met de stukken wordt 14 dagen van te voren toegezonden zodat er voor een ieder voldoende tijd is om zich terdege voor te bereiden. De commissie komt kort voor de hoorzitting bijeen om de vraagpunten uit de verschillende kwesties voor te bespreken en beraadslaagt aansluitend aan de hoorzitting om tot haar advies te komen.

De commissie streeft ernaar om de adviezen met de nodige voortvarendheid gereed te hebben, zodat klagers snel duidelijkheid krijgen over hun bezwaar. Van overschrijdingen van de afhandelingstermijn van bezwaren is niet gebleken.

Hoorzittingen in coronatijd

Verder was 2020 ook voor het functioneren van onze commissie een bijzonder jaar als gevolg van de coronapandemie. In het begin van 2020 hebben we een paar vergaderingen fysiek kunnen doen; vanaf maart werden ook wij geconfronteerd met een lockdown.

We hebben bezwaarden aanvankelijk de vraag voorgelegd of men in plaats van een mondelinge behandeling akkoord kon gaan met 2 schriftelijke rondes. Alternatief was uitstel van de behandeling tot een fysieke hoorzitting weer mogelijk zou zijn. Een aantal bezwaarden heeft gekozen voor een schriftelijke afdoening, anderen wilden liever wachten.

Omdat de coronaproblematiek bleef voortduren, hebben we ervoor gekozen om vanaf juli digitale hoorzittingen te houden. Aan bezwaarden voor wie een digitale hoorzitting een probleem was, is de mogelijkheid geboden om via een gemeentelijke computer in het oude gemeentehuis in Grootegast te worden gehoord.

De commissie heeft ervaren dat digitaal horen weliswaar werkbaar is, maar zeker niet is te verkiezen boven een "normale" hoorzitting. Met name ook in het kader van de openbaarheid van een deel van de hoorzittingen brengt dit een ernstige beperking met zich mee. Voor de privacygevoelige zaken speelt dit probleem uiteraard niet. De commissie hoopt van ganser harte dat in de loop van 2021 weer op reguliere, fysieke basis hoorzittingen kunnen worden gehouden.

Overzicht van bezwaren in 2020

In 2020 zijn 81 bezwaren voor advies aan de commissie bezwaarschriften voorgelegd.

In 2 gevallen heeft de voorzitter (in samenspraak met de vicevoorzitter) geconcludeerd dat het bezwaar kennelijk niet-ontvankelijk is. Deze bezwaren zijn zonder zitting met een daartoe strekkend advies aan het college voorgelegd.

Bij een niet-ontvankelijk bezwaar komt de commissie niet toe aan een inhoudelijke beoordeling van de bezwaren. Als er ook maar een spoor van twijfel is, wordt een zaak niet door de voorzitter afgedaan, maar naar een hoorzitting gebracht. De regels over ontvankelijkheid zijn heel strikt en hebben te maken met rechtszekerheid.

De commissie vindt een hoorzitting een belangrijk onderdeel in de totstandkoming van een advies. Voor een hoorzitting worden bezwaarde(n), eventuele belanghebbenden en een vertegenwoordiger namens het bestuursorgaan (verweerder) uitgenodigd. De commissie vindt het van belang dat belanghebbenden voldoende gelegenheid hebben om hun bezwaren toe te lichten, maar ook dat de vertegenwoordigers van de gemeente de tijd hebben om het gemeentestandpunt toe te lichten en uit te leggen. Als er na de hoorzitting nog vragen of onduidelijkheden blijven, dan stelt de commissie schriftelijk nadere vragen aan de betreffende partij. De overige partijen krijgen een kopie van de gestelde vragen en krijgen na ontvangst van de reactie de gelegenheid om daar schriftelijk op te reageren.

Zo'n 13% van de bezwaren heeft van ons het advies 'gegrond' gekregen. Wellicht lijkt dit voor bezwaarmakers een laag percentage, maar het betekent ook dat de gemeente zijn werk doorgaans correct doet. Voor zover wij kunnen nagaan, wijkt dit niet af van het landelijke beeld en kunnen wij geen van het landelijke beeld afwijkende statistische conclusies trekken. Overigens is dat gezien het geringe aantal bezwaarschriften en de uiteenlopende rechtsgebieden, sowieso al moeilijk.

Overzicht bezwaren per wet/werkveld

Aandachtspunten

Tenslotte willen wij nog een enkele kanttekening maken.

Bezwaar- en beroepsprocedures zijn formele procedures die in de wet verankerd zijn. Wij hebben geen zicht op mogelijk andere methoden van dejuridisering of geschillenbeslechting binnen de gemeente. Wij kunnen ons voorstellen dat er omstandigheden zijn, waarin een andere vorm van probleemoplossing geraden is en hopen dat deze zo mogelijk worden benut.

Een andere opmerking is dat in gevallen die zich afspelen in het kader van de ruimtelijke ordening, de gemeente een beter gebruik zou kunnen maken van de kans om tijdens de hoorzitting uitleg te geven waarom een bepaalde keuze is gemaakt. Dus niet alleen de strikt juridische aspecten benoemen, maar ook een meer empathische en begripvolle uitleg kan helpen in het vergroten van het vertrouwen van inwoners. Vanuit het sociaal domein is dit onderdeel heel goed verzorgd. Wij zien dat dit tot een grotere acceptatie kan leiden.

Tenslotte ligt er nog een wens van de commissie om een terugkoppeling uit de organisatie te krijgen van wat de organisatie met onze adviezen doet. Worden deze opgevolgd, of gaat men contrair? Wat gebeurt er met de overwegingen ten overvloede? Een terugkoppeling kan ons helpen om ook ons werk nog beter te doen en elkaar beter te verstaan.

Rest mij, namens de commissie, de ambtelijke ondersteuning en alle betrokken bestuursorganen en andere belanghebbenden te bedanken voor het in ons gestelde vertrouwen.

Grootegast, 25 mei 2021

De voorzitter van de Commissie Bezwaarschriften,

mr. J.P. Schrale-Oranje